Nếu bạn đã quá mỏi mệt với thành phố ồn ào, tấp nập, hãy tìm đến sự yên bình, lãng mạn và hiền hòa của làng cổ Phong Nam. Ngôi làng chỉ cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 10km, nằm ở khu vực Hòa Châu, Hòa Vang, ngay gần quốc lộ 1A.
Làng Phong Nam trước đây là phần đất phía Nam của làng Phong Lệ nổi tiếng, là quê hương của nhà chí sĩ yêu nước Ông Ích Khiêm. Ngày xưa, nơi đây là chốn cư trú, khai thác và làm ăn của người Chăm. Đến nay, còn rất nhiều cổ vật Chăm được tìm thấy nơi ngôi làng có nhiều dấu ấn lịch sử này, đang được trưng bày ở bảo tàng điêu khắc Chăm – Đà Nẵng.
Vào thời Trần, Lê, nơi đây thuộc huyện lỵ Điện Bàn. Làng Phong Nam ngày nay chiếm phần lớn địa phận xã Hòa Châu, gồm các thôn Nam Thạnh, Tây An, Đông Hòa, Bàu Cầu, chiếm phần lớn địa phận Hòa Châu. Trước khi mang tên Phong Lệ, tương truyền làng gọi Đà Ly, tuy nhiên cụ Ông Ích Khiêm học nhiều, hiểu rộng, cho rằng hai chữ “Đà” và “Ly” trong Hán tự đều có bộ “mã”, không phải là “mỹ tự”, cho nên đổi thành Phong Lệ – một cái tên rất đẹp, rất có ý vị và sức hút. Cái tên Đà Ly xưa vẫn còn lưu lại trong rất nhiều giấy tờ, kí ức của các cụ ông, cụ bà.
Thế rồi sau đó, con lạch nhỏ chảy ngang qua khu làng Phong Lệ, cứ thế lớn dần, lớn dần lên, chia cắt khu làng thành Phong Lệ Nam và Phong Lệ Bắc, rồi thành Phong Nam và Phong Bắc như ngày nay, tuy nhiên rất nhiều việc làng, việc họ quan trọng vẫn được duy trì sinh hoạt, giải quyết chung.
Nhiều năm trôi qua, làng Phong Nam vẫn giữ được những nét cổ kính, mộc mạc với những kiến trúc đình, chùa, nhà thờ, miếu mạo, nhà dân. Bao quanh làng là ruộng lúa xanh mướt, thẳng cánh cò bay. Đến mùa gieo trồng, mùa gặt, thường xuyên có các lễ hội cầu mong mưa thuận gió hòa, thóc lúa sinh sôi.
Không khí trong làng không chộn rộn, không xô bồ, người dân giữ một nhịp sống bình thản, với đồng án, công việc nhà làm nghề chính. Người ta yêu là yêu cái sự giản dị và chân thành, nơi những nét mặt lam lũ, những nếp nhăn nơi khóe mắt biết cười, những giọng nói đặc sệt hương vị xứ Quảng.
Ngôi làng trải dài những đường đất nhỏ, rặng tre xanh mướt, cổng làng phủ rêu phong, hay hai bên lối đi đầy ắp những cây cỏ, hàng rào bụi hoa mọc đan xen…Có thể nói rằng, không khí êm đềm dịu dàng nơi đây xoa dịu bất cứ tâm hồn mỏi mệt nào, là nơi nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý sau những xô bồ của cuộc sống thành phố nhộn nhịp. Đến đây bạn còn có thể nghe những giai thoại về cụ Ông Ích Khiêm, hay ghé xóm Hến với câu hát nổi tiếng “Đông Hòa bán Hến mua Trâu”, thăm những ngôi miếu tự thâm trầm u tịnh nơi Bến Tây An…người dân ở đây sẽ rất nhiệt tình hướng dẫn “đường đi nước bước” cho bạn!
Một số hình ảnh khác của làng cổ Phong Nam:
